Madde Bağımlılığına Dair Kitap Önerileri
Bağımlılık Tedavisi ve Temel Kitabı, Kültegin Ögel
Mesleki klinik pratiğini bağımlılık alanında yoğunlaştıran Kültegin Ögel tarafından kaleme alınan ve bağımlılık temel kitabı niteliğinde olan eser, Türkiye ve dünyada madde kullanımının öyküsünü temel alarak yazılmıştır. Bunu yaparken Ögel, Türkiye ve dünyada madde bağımlılığı ile ilgili yapılan çalışmaları eklemeyi unutmamıştır. Madde kullanımında risk oluşturan ve riskten koruyan etkenler, psikolojik, genetik ve kalıtımsal olmak üzere farklı faktörler kitap içerisinde yer almaktadır. Buna ek olarak, madde bağımlılığının gelişmesindeki en büyük etkenlerden biri olan sosyokültürel faktörler kapsamlı bir şekilde açıklanmaktadır. Kitabı bu alanda yazılmış pek çok bağımlılık kitabından ayıran nokta ise “uyuşturucu” kavramını çok boyutlu incelemesi olduğunu söylemek mümkündür. Kültegin Ögel’e göre bağımlılık tedavisi çukuru, düz yolu ve virajı olan bir yolculuktur. Önemli olan hedefe doğru yılmadan, tükenmeden, hatalar ve kazalardan öğrenerek, hep özgürlüğe doğru yürüyerek gitmektir. Tanı ve değerlendirme yöntemlerini basamaklarıyla beraber açıklayan Ögel, müdahale süresince bireye yaklaşımın nasıl olması gerektiğiyle ilgili aileyi ilgilendiren notlar eklemektedir. Temel bir kitap olması bakımından bu kitaptan hem bağımlılık hakkında her şeyi öğrenmek isteyen bireyler, hem de alanda çalışan profesyoneller faydalanabilir.
Kitapta bağımlılığın nedenleri, kullanılan maddelerin etkileri, bağımlılığı tanıma yöntemleri, müdahale şekilleri, bağımlılığın nasıl önlenebileceğine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Teorik bilgilerle okuyucunun kafasını şişirmeden, uygulamaya, hayatı ve bağımlılık ile ilgili yaşananları anlamaya yönelik olan bu kitabın okunması önerilmektedir.
Uyuşturucu Madde Bağımlılığı, Salih Yaşar Özden
İnsanlar, asırlardır uyuşturucu maddeleri çeşitli nedenlerle kullanmaktadırlar. Günümüzde insan, kendini kalabalıklar içinde yalnızlığa mahkum etmiş, sahipsizlik duygusu ve yalnızlığın ıstırabı içinde yaşam savaşı vermektedir. Gelişen kimya endüstrisi de kullanılan uyuşturucu madde miktarını arttırmıştır. Günümüzde uyuşturucu kullanımı hızla artmaktadır. Bu durumun birçok sebebi vardır. Ancak henüz hiçbir uyuşturucu için radikal tedavi yöntemleri bulunmamaktadır. Bu da bağımlılığı önlemede önemli bir eksiklik olarak kabul görmektedir. Bu kitapta, madde kullanım bozuklukları, madde kötüye kullanımı, madde bağımlılığı başlıkları altında; madde kullanımının yol açtığı bozukluklar, madde entoksikasyonu, madde yoksunluğu ve madde kullanımının yol açtığı psikiyatrik bozukluklar hakkında bilgi verilmektedir. Kitapta sentetik ve kimyevi yollardan alındığı bilinen farklı türdeki uyuşturucu maddelerin her biri için detaylı anlatım yer almaktadır. Kitap içerisindeki bir başka bölümde uyuşturucu madde bağımlılığını önlemede uluslararası iş birliği, uyuşturucu maddelere olan isteği azaltma yöntemleri, önlemeye dair bireysel ve çevresel tedbirler ve bu bağımlılık hakkında bilgi kaynaklarının geliştirilmesine dair bilgiler verilmektedir. Madde bağımlılığına ilişkin daha geniş perspektiften bilgi almak isteyenler için kitabın okunması tavsiye edilmektedir.
Madde Bağımlılığı ve Aile, Raşide Göğebakan & Veli Duyan
Madde bağımlılığı özellikle ergenler ve gençler arasında her geçen gün yaygınlaşmaktadır. Bunun pek çok sebebi var ama en yaygın olanlar maddeye dair merak duygusu ve yakın çevrenin etkisidir. Bağımlılık birdenbire gelişmeyen ve bir süreç içinde yavaş yavaş oluşan bir durumdur. Yapılan çalışmalar ailelerin bu sürecin farkına varamadıklarını ve ancak iki yıl gibi uzun bir zaman sonra olan biteni anladıklarını, bu arada bağımlılığın çoktan başladığını göstermektedir. Özellikle ergen çocukları bulunan ailelerin bu süreçleri daha başlarına gelmeden öğrenmeleri ve böyle bir durumla karşılaştıklarında nasıl davranmaları gerektiğini bilmeleri çok önemlidir. Bağımlılık hem bağımlı hem de ailesi için zorlu bir süreç olarak bilinmektedir. Hayatın bu en zor durumlarından birine karşı ancak aileler kendilerini geliştirerek karşı durabilirler ve evlatlarını kurtarabilirler. Bağımlı bir çocuğa sahip olan, çevresinde bağımlı tanıdığı bulunan veya bu konu hakkında bilgi sahibi olmak ve başa çıkma stratejilerini geliştirmek isteyen aileler için “Madde Bağımlılığı ve Aile” rehber niteliğinde bir kaynaktır.
Madde Bağımlılığına Dair Dizi ve Film Önerileri
The Panic in Needle Park (Esrar Bitti), 1971
Ressam sevgilisi tarafından terk edilip kürtaj yaptıran Helen, uyuşturucu bağımlısı Bobby ile birlikte olmaya başlamaktadır. Birbirlerine sırılsıklam aşık olan gençler, kendileri gibi eroin bağımlısı, madde çalan, ihanet eden, bağımlılık uğruna insanlık onurunu yitiren evsiz barksız diğerleriyle birlikte New York'ta bulunan Needle Park'ı kendilerine mesken edinmektedirler. Böylesine vahşi bir çevrede iki aşık için kurtuluş yolu gözükmemektedir. Madde bağımlılığı temalı filmlerde olduğu gibi kadına ihanet ve cinsel açıdan kadını sömürmeye dair kesitler bu filmde de yer almaktadır. Bobby hapise girip cezasını çekerken, Helen ise kendine bir kaçış yolu aramaktadır. 70’ler Amerika’sını izleyiciye aktaran film madde bağımlılığı klasik filmlerinden daha farklı bir havaya sahip ancak Al Pacino gibi bir aktörün yer alması nedeniyle özel bir filmdir.
Clean and Sober (Yeni Bir Hayat), 1988
Yeni Bir Hayat, Michael Keaton’ın madde bağımlılığı sorunuyla mücadele eden bir emlakçı olarak oynadığı Amerikan yapımı dram filmidir. Daryl Poynter kokain bağımlısı, başarılı ama kendine zarar veren bir Philadelphia emlak satıcısıdır. Bir emanet hesabından şirketin parasının 92.000 dolarını zimmetine geçirir ve ardından bağımlılığına ve borsaya 52.000 dolar kaybeder. Bir sabah aşırı dozda kokain nedeniyle kalp krizi geçiren bir kadının yanında uyanan adam, uyuşturucu kullanımını örtbas etmeye çalışır, ancak polis ne olduğunu bildiklerini açıkça belirtir. Daryl, ülkeden kaçmak için havaalanına gider, ancak kredi kartı reddedilir ve nakit parası yoktur. Meslektaşı Martin de onu birkaç hafta misafir etmeyi reddeder. Daryl daha sonra radyoda yaklaşık bir ay süren ve anonimliği garanti eden bir uyuşturucu rehabilitasyon programını öğrenir. Orada saklanabileceğini düşünerek içeri girer. Rehabilitasyondayken, sert ama destekleyici bir uyuşturucu rehabilitasyon danışmanı olan Craig ile tanışır. Craig büyük zorluklarla Daryl'in bir bağımlı olduğunu ve hayatının tam bir kaos olduğunu fark etmesine yardımcı olur. Ona, "Eski alışkanlıkları kırmanın en iyi yolu yenilerini yapmaktır" der.
Daryl, daha sonraları Charlie Standers adında bir kadın hastadan etkilenir. Charlie alkol ve kokain bağımlısı bir çelik döküm işçisidir. Charlie, Charlie'nin bağımlı olarak davrandığı bir madde bağımlısı olan erkek arkadaşı Lenny ile kötü niyetli bir ilişki içindedir. Daryl, Charlie'ye aşık olur ve onu Lenny'den ayrılmaya zorlar. Sonunda başarılı olan Daryl bunu sadece Lenny'nin onu geri kazanmanın manipülatif yoluna tanık olmak için yapar. Daryl, Charlie'nin ayık kalmasına yardımcı olmak için hayatında kalmaya çalışır. Lenny ile bir kez daha kavga ettikten sonra evi terk eder, bir doz kokain alıp eve dönerken bir araba kazasında ölür. Çaresizlik içinde Daryl, uyuşturucuya geri dönmek için güçlü bir cazibe hisseder. Ondan vazgeçen Richard'ı ziyaret eder. Hikayenin sonuna doğru, kafası karışık ama umutlu ve yeniden doğmuş Daryl, hikayesini anlatırken diğer üyelerden oluşan bir izleyici kitlesinin önünde 30 Günlük Ayıklık Çipini kabul eder. Tam da ihtiyacı olan şeyin bu olduğunu fark eden Daryl hayatını yeniden inşa eder.
Requiem For A Dream (Bir Rüya İçin Ağıt), 2000
Amerikan psikolojik gerilim ve dram türünde olan Bir Rüya İçin Ağıt, uyuşturucu bağımlısı bir genci ve onun televizyon bağımlısı annesi ile aralarında günden güne yükselen bir uçurumu konu almaktadır. Uyuşturucu batağı içerisindeki Harry'nin hayattaki tek amacı daha fazla uyuşturucuyken, umutsuz annesini hayata bağlayan tek şey en sevdiği yarışma programıdır. Film, uyuşturucu bağımlılığından etkilenen dört karakteri ve bunların fiziksel ve duygusal durumlarını nasıl değiştirdiğini anlatmaktadır. Bağımlılıkları, bir yanılsama ve çaresizlik dünyasına hapsedilmelerine neden olur. Film ilerledikçe, her karakter kötüleşir ve gerçeklikleri yanılsamaya kapılır ve bir felaketle sonuçlanır. Filmin yalnızlık ve gerçeklikten kaçınma temasıyla farklı şekillerde sadece uyuşturucu değil, genel olarak bağımlılıklar hakkında olduğunu söylemek mümkündür. Oğlunun günden güne nasıl bir bataklığa düştüğünün farkında olmayan televizyon bağımlısı annesi ile hayatı dağılan bir genç ve diğer arkadaşlarını konu alan film madde bağımlılığının yaşamları sürüklediği uçurumu anlamak bakımından izlenmesi tavsiye edilen bir yapımdır.
Spun (Bulanık), 2002
Jason Schwartzman, Brittany Murphy gibi başarılı oyuncu kadrosuna sahip olan film eğlenceli bir hale gelmektedir. 20’li yaşlarda, üniversite hayatını yarıda bırakan metafetamin bağımlısı bir genç olan Ross, torbacı Spider Mike ve metafetamin pişiricisi Cook üçlüsü Mike’ın evine taşınmaktadırlar. Bu birliktelik sonrası Ross kendini baş döndüren ve beyin bulandıran üç günlük bir serüven ağının ortasında bulmaktadır. Film içerisinde filmi daha eğlenceli kılan bazı polis sahneleri de yer almaktadır. Ross’un yitirdiği sadece zamanı ve duyguları değil aynı zamanda genç adam ahlaki değerlerini de kaybetmektedir. Acaba Ross onları geri kazanabilecek midir?
Beautiful Boy (Güzel Oğlum), 2018
David ve oğlu Nick’in ilişkisini konu eden filmde, Nick prçalanmış bir ailenin çocuğunu canlandırmaktadır. Annesi ile babası boşanmıştır ve mahkeme onun velayetini annesine vermektedir. Babası boşanma ardından oğlundan uzak kalsa da oğlu David ile ilgilenmeyi ihmal etmemektedir. Ancak, bu parçalanma ve ailenin dağılma süreci genç çocuğu bir değişim sürecine sokmaktadır. Oğlunun bu değişimleri anlamlandırmaya çalışan David, acı bir gerçekle yüzleşmek zorunda kalmaktadır. Nick metamfetamin bağımlısıdır. David oğlunu iyileştirmede kararlıdır ve ne olursa olsun onu içine düştüğü bataklıktan kurtaracaktır. Madde bağımlısı bir gencin kırılmalarını, elinden tutan babasının gencin rehabilitasyon ve ilaç tedavileriyle ilgilenmesi ile elinden tutarak umutların yeniden tazelendiği filmin izlenmesi tavsiye edilmektedir.
Breaking Bad, 2008
Breaking Bad, Vince Gilligan tarafından tasarlanmış ABD drama televizyon dizisidir. 50 yaşında lisede kimya öğretmeni olan Walter White bir oto yıkamada ek iş yapmaktadır ancak bir süre sonra ileri derecede akciğer kanseri olduğunu öğrenir. Tedavi masraflarını almakta olduğu maaş ile karşılayamayacağını bilen Walter kolay yoldan nasıl bu işin içinden çıkacağını düşünür. Aynı zamanda ailesinin geleceğini de güvence altına almayı ister. Bunun en kolay yolunun uyuşturucu türü olan metamfetamin üretimi ve satımı olabileceğini düşünen Walter kendine bir laboratuvar kurması ardından bunun üretimine mükemmel bir şekilde devam eder. Bu süreçte bir uyuşturucu bağımlısı olan Jesse Pinkman kendisinin ortağı olur ve piyasada Walter’in ürettiği uyuşturucuları satmaya başlar. Bir karakterin kötüye evrilişi ve zamanla güve bağımlı olan Walter üzerinden ilerleyen hikaye içerisinde suç öğelerini bolca barındırırken, bağımlılıkla mücadele eden hayatların nasıl yıkıma uğradığını, sosyal çevreden bu duruma ilişkin alınan olumsuz geri dönütler ve ahlaki ikilemleri tüm gerçekliğiyle sahneye taşımaktadır.
Narcos, 2015
Amerikan yapımı suç ve drama dizisi Narcos, kokain üretim ve dağıtımı yoluyla milyarder olan uyuşturucu baronu Pablo Escobar’ın hikayesini konu almaktadır. Kolombiya’nın güçlü ve şiddet dolu uyuşturucu kartellerinin gerçek hikayelerinin izleyiciye aktarıldığı dizide uyuşturucu maddenin satımı üzerinden suç olgusu işlense de, hedef kitle olarak madde bağımlısı kişilere de yer verilmektedir. Belgesel tadında olan diziye gerçekçi bir bakış açısı ile bakmak gerekirse, Escobar halk kahramanı ilan edilmemektedir. Biyografik yapım sevenler ve uyuşturucu dünyasında neler döndüğünü anlamak isteyenler için bir zamanların en büyük uyuşturucu baronu Escobar’ın hikayesini izlemek mümkün görünmektedir.