Maneviyat, Amaç Duygusu ve İnanç
Maneviyat Nedir?
Maneviyat, yaşamın nefesi anlamına gelen Latince spiritus kelimesinden türetilmiştir (Berdyaev ve Reavey, 1939; MacQuarrie, 1972). Farklı tarihsel anlarda ve farklı kültürel bağlamlarda, spiritus kelimesinin bilgelik, zeka, akıl yürütme kapasitesi ve ruh veya fiziksel olmayan herhangi bir yaşam gücü ile eşanlamlı olarak kullanıldığını belirtilmiştir (Berdyaev ve Reavey, 1939). Maneviyat, yaşamın aşkın (fiziksel olmayan) bir boyutu olduğu inancına dayanan inançlara ve uygulamalara atıfta bulunur. Bu inançlar ikna edici, yaygın ve istikrarlıdır. İnsanların yaptıkları yükleme türleri, oluşturdukları anlamlar ve ilişkileri yürütme biçimleri hakkında bilgi verirler (Peterson ve Seligman, 2004).
Son on yılda maneviyat terimi, aşkın olanı aramamızı tanımlamanın alternatif bir yolu olarak dile girmiştir. Orijinal İngilizce anlamıyla “manevi”, kilise yaşamını “dünyasal” veya materyalist varoluş biçimleriyle karşılaştırmak için kullanılan bir terimdir (Rizzuto, 2005).
"Maneviyat", ruhlarla ve diğer psişik fenomenlerle temasa atıfta bulunur. Çağdaş kullanımda, terimin bir takım ortak anlamları vardır (Zinnbauer ve ark., 1997) ve bilimsel literatürdeki tanımlar da farklıdır. Bu farklılıklar, maneviyatın çeşitli kültürel, ulusal ve dini gruplar arasında farklılık gösterebilen çoklu anlam alanlarını kapsayan geniş bir terim olduğu gerçeğini yansıtmaktadır (Lewis, 2004; Roehlkepartain ve ark., 2006; Takahashi ve Ide, 2003). Bugün bu terim genellikle aşkın veya kutsal olanla ilişkimizin deneyimsel ve kişisel yanını belirtmek için kullanılmaktadır (Emmons ve Crumpler, 1999; Hill ve ark., 2000).
Roof (1998) maneviyatın 4 temayı kapsadığını ileri sürer: (1) bir gizem ve kendini aşma duygusu da dahil olmak üzere benliğin ötesinde bir değerler kaynağı, nihai anlam veya amaç; (2) bir anlama yolu; (3) içsel farkındalık ve (4) kişisel bütünleşme (Becker, 2001; Ingersoll, 1994; MacInnes, 2003; Tillich, 1958).
Manevi olduğumuz gerçeği, sahip olduğumuz ayrı bir doğa veya özellik değil, olduğumuz ve yaptığımız her şeyin ayrılmaz bir parçasıdır (Gorsuch ve Shafranske, 1984; Wagener ve Malony, 2006; Wiseman, 2007). İdeal olarak, maneviyat bizi sıradan günlük deneyimlerin ötesine götürür. Yaşamlarımız ve ilişkilerimiz üzerinde dönüştürücü bir etkiye sahiptir. Çağdaş uygulamada maneviyat, içsel özgürlük ve hayata anlam veren şeyler arayışını içerir (Shannon, 2000). Batı ülkelerinde bu arayış tipik olarak Tanrı'yı aramayı içerirken, teist olmayan biri de anlam arayışına dahil olabilir (Mansager ve ark., 2002).
Maneviyatın anlamı zaman içinde gelişmiş ve genişlemiştir (Koenig ve ark., 2012). Geleneksel olarak, maneviyat, dünya dinlerinin kurucuları ve kutsal metinleri tarafından örneklendiği gibi, "Tanrı'nın imajına" yönelik "insanın orijinal şeklini geri kazanmayı amaçlayan" dini bir yeniden oluşum sürecine atıfta bulunur (Waaijman, 2002).
Modern zamanlarda, terim daha geniş bir deneyim yelpazesine atıfta bulunmak üzere genişlemiştir (Gorsuch ve Miller, 1999). Modern kullanımlar, genellikle dini kurumlardan ayrı bir bağlamda, kutsal bir boyutun (Saucier ve Skrzypinska, 2006) öznel bir deneyimine, "insanların yaşadığı en derin değerler ve anlamlara" atıfta bulunma eğilimindedir (Wong ve Vinksy, 2009). Bu, olağan olarak gözlemlenebilir dünyanın ötesinde doğaüstü bir aleme inancı (Schuurmans-Stekhoven, 2014), kişisel gelişimi (Houtman ve Aupers, 2007), nihai veya kutsal bir anlam arayışını (Snyder ve Lopez, 2007), dini deneyimi, kişinin kendi "iç boyutu" ile karşılaşmasını içerebilir (Waaijman, 2002).
Maneviyat evrenseldir. Manevi inançların özel içeriği değişse de tüm kültürlerin nihai, aşkın, kutsal ve ilahi bir güç kavramı vardır. Ayrıca, tüm dinler, insanların temel varoluşsal kaygılarla (yani amaç ve anlam sorularıyla) boğuşmalarına ve bireylerin ilişkilerine ve yaşamın zorluklarıyla başa çıkma çabalarına rehberlik eden kurallar ve değerler koymalarına yardımcı olmaya çalışır (Peterson ve Seligman, 2004).
Amaç Duygusu ve İnanç
Ryff'e (1989) göre, bir amaç duygusu, “yaşamın anlamlı olduğu hissine katkıda bulunan hedefler, niyetler ve bir yön duygusu” ile eşleştirilmiştir. Amaca olan ilgimiz, yaşam süresi boyunca gelişim fırsatlarını ve adaptasyon kapasitesini geliştirme potansiyelinden kaynaklanmaktadır (McKnight ve Kashdan, 2009). Önceki araştırmalar, yaşlı yetişkinlerin genç ve orta yaştaki yetişkinlere göre daha düşük bir amaç duygusu bildirme eğiliminde olduğunu göstermiştir (Pinquart, 2002; Ryff, 1989). Ancak, aynı zamanda, hedeflerin yaşlanmaya bağlı kayıplar bağlamında yeniden gözden geçirilip yeniden düzenlendiği sonraki yaşamda, amaç duygusu koruyucu bir psikolojik kaynak olarak özellikle önemli hale gelebilir (Brandtstädter ve Renner, 1990).
Yapılan araştırmalar, hayatta bir amaç duygusuna sahip olmanın birçok yönden faydalı olduğunu öne sürmektedir. Örneğin Thompson ve arkadaşları (2003), bir yaşam amacı duygusuna sahip olmanın, omurilik yaralanmasına uyum sağlamak gibi stresli yaşam olaylarından kurtulmaya ve bunlarla başa çıkmaya yardımcı olduğunu bulmuşlardır. Moomal (1999), yaşamda bir amaç duygusuna sahip olmanın zihinsel iyilik hali ile pozitif olarak ilişkili olduğunu bulmuştur, bu da yaşamda bir amaç duygusuna sahip kişilerin psikolojik sorunlar yaşama olasılığının daha düşük olabileceğini düşündürmektedir. Adams ve arkadaşları (2000) yaptıkları bir çalışmada, maneviyatı bir yaşam amacı duygusuna sahip olmak olarak tanımlamışlar ve böylece bu yapılar arasında teorik bir bağ oluşturmuşlardır.
İnanç, yaşam amacı ile ilişkilendirilmiş bir yapıdır (Byron ve Miller-Perrin, 2009). Yapılan çalışmalar inancın yaşam amacını besleyebileceği ve dolayısıyla iyi oluşu iyileştirebileceğini göstermektedir (Ferriss, 2002). Yaşamda bir amaç duygusuna sahip olmanın, sıklıkla sağlık ve esenlik ile ilişkilendirilen çeşitli olumlu psikolojik durumların (örneğin, olumlu duygular) ve kişilik özelliklerinin (örneğin, yeterlilik) altında yattığına inanılmaktadır (Boehm ve Kubzansky, 2012).
Özellikle, yüksek amaç duygusuna sahip bireyler, hedefleri seçmek ve hedefe ulaşmada etrafındaki süreçleri yönetmek için daha donanımlı olabilmektedir. Bu tür bireylerin potansiyellerini en üst düzeye çıkarmak ve gelişimsel zorluklara yanıt olarak etkin bir şekilde uyum sağlamak için iyi bir konuma sahip olacakları görülmüştür (Windsor ve ark., 2015).
Kaynaklar
Adams, T. B., Bezner, J. R., Drabbs, M. E., Zambarano, R. J. ve Steinhardt, M. A. (2000). Conceptualization and measurement of the spiritual and psychological dimensions of wellness in a college population. Journal of American College Health, 48(4), 165-173. https://doi.org/10.1080/07448480009595692.
Becker, K. L. (2001). Unlikely companions: CG Jung on the spritual exercises of ignatius of loyola: an exposition and critique based on Jung's lectures and writings. Gracewing Publishing.
Berdyaev, N. ve Reavey, G. (1939). Spirit and reality. Geoffrey Bles.
Boehm, J. K. ve Kubzansky, L. D. (2012). The heart's content: The association between positive psychological well-being and cardiovascular health. Psychological Bulletin, 138(4), 655–691. https://doi.org/10.1037/a0027448
Brandtstädter, J. ve Renner, G. (1990). Tenacious goal pursuit and flexible goal adjustment: Explication and age-related analysis of assimilative and accommodative strategies of coping. Psychology and Aging, 5(1), 58–67. https://doi.org/10.1037/0882-7974.5.1.58
Byron, K. ve Miller-Perrin, C. (2009). The value of life purpose: Purpose as a mediator of faith and well-being.The Journal of Positive Psychology, 4(1), 64–70. https://doi.org/10.1080/17439760802357867
Emmons, R. A. ve Crumpler, C. A. (1999). Religion and spirituality? The roles of santification and the concept of God. International Journal for the Psychology of Religion, 9(1), 17–24. https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr0901_3
Ferriss, A. L. (2002). Religion and the quality of life. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 3(3), 199–215. https://doi.org/10.1023/A:1020684404438
Gorsuch, R. L. ve Miller, W. R. (1999). Assessing spirituality. W. R. Miller (Ed.), Integrating spirituality into treatment: Resources for practitioners (s. 47–64) içinde. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10327-003
Gorsuch, R. L. ve Shafranske, E. (1984). Factors associated with the perception of spirituality in psychotherapy. The Journal, 16(2), 231- 241.
Hill, P. C., Pargament, K. I., Hood, R. W., McCullough, J. M. E., Swyers, J. P., Larson, D. B. ve Zinnbauer, B. J. (2000). Conceptualizing religion and spirituality: Points of commonality, points of departure. Journal for the Theory of Social Behaviour, 30(1), 51-77. https://doi.org/10.1111/1468-5914.00119
Houtman, D. ve Aupers, S. (2007). The spiritual turn and the decline of tradition: The spread of post‐Christian spirituality in 14 Western countries, 1981–2000. Journal for the Scientific Study of Religion, 46(3), 305-320. https://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2007.00360.x
Ingersoll, R. E. (1994). Spirituality, religion, and counseling: Dimensions and relationships. Counseling and Values, 38(2), 98–111. https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.1994.tb00827.x
Koenig, H., King, D. ve Carson, V. B. (2012). Handbook of religion and health (2. Bs.). Oxford University Press.
Lewis, E. (2004). Posture as a metaphor for biblical spirituality. J. Ellens (Ed.), The destructive power of religion: Violence in Judaism, Christianity and Islam: Contemporary views on spirituality and violence(s. 143–174) içinde. Praeger.
MacInnes, E. (2003). Zen contemplation for Christians: A bridge of living water. Sheed and Ward.
MacQuarrie, J. (1972). Paths in spirituality. SCM Press
Mansager, E., Gold, L., Griffith, B., Kal, E., Manaster, G., McArter, G., Powers, R. L., Schnebly, L., Schneider, M. F. ve Silverman, N. N. (2002). Spirituality in the Adlerian forum. Journal of Individual Psychology, 58(2), 177-196.
McKnight, P. E. ve Kashdan, T. B. (2009). Purpose in life as a system that creates and sustains health and well-being: An integrative, testable theory. Review of General Psychology, 13(3), 242–251. https://doi.org/10.1037/a0017152
Moomal, Z. (1999). The relationship between meaning in life and mental well-being. South African Journal of Psychology, 29(1), 36-41. https://doi.org/10.1177/008124639902900106
Peterson, C. ve Seligman, M. E. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Oxford University Press.
Pinquart, M. (2002). Creating and maintaining purpose in life in old age: A meta-analysis. Ageing International, 27(2), 90–114. https://doi.org/10.1007/s12126-002-1004-2
Rizzuto, A. M. (2005). Psychoanalytic considerations about spiritually oriented psychotherapy. L. Sperry ve E. P. Shafranske (Ed.), Spiritually oriented psychotherapy (s. 31–50) içinde. American Psychological Association.
Roehlkepartain, E., Benson, P, King, P. ve Wagener, L. (2006). Spiritual development in childhood and adolescence: Moving to the scientific mainstream. E. Roehlkepartain, P. King, L. Wagener ve P. Benson (Ed.), The handbook of spiritual development in childhood and adolescence (s. 1–15) içinde. Sage Publications.
Roof, W. C. (1998). Modernity, the religious, and the spiritual. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 558(1), 211-224. https://doi.org/10.1177/0002716298558001016
Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069–1081. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
Saucier, G. ve Skrzypinska, K. (2006). Spiritual but not religious? Evidence for two independent dispositions. Journal of Personality, 74(5), 1257–1292. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00409.
Schuurmans-Stekhoven, J. (2014). Measuring spirituality as personal belief in supernatural forces: Is the character strength inventory-spirituality subscale a brief, reliable and valid measure. Implicit Religion, 17(2), 211-222. https://doi.org/10.1558/imre.v17i2.211
Shannon, W. (2000). Thomas Merton’s paradise journey: Writings on contemplation. Continuum.
Snyder, C. R. ve Lopez, S. J. (2007). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage Publications.
Takahashi, M. ve Ide, S. (2003). Implicit theories of spirituality across three generations: A cross-cultural comparison in the US and Japan. Journal of Religious Gerontology, 15(4), 15-38. https://doi.org/10.1300/J078v15n04_03
Thompson, N. J., Coker, J., Krause, J. S. ve Henry, E. (2003). Purpose in life as a mediator of adjustment after spinal cord injury. Rehabilitation Psychology, 48(2), 100–108. https://doi.org/10.1037/0090-5550.48.2.100
Tillich, P. (1958). The religious symbol. Daedalus, 87(3), 3-21.
Waaijman, K. (2002), Spirituality: forms, foundations, methods. Peeters Publishers.
Wagener, L. ve Malony, H. N. (2006). Spiritual and religious pathology in childhood and adolescence. E. Roehlkepartain, P. King, L. Wagener ve P. Benson (Ed.), The handbook of spiritual development in childhood and adolescence (s. 137–149) içinde. Sage Publications.
Windsor, T. D., Curtis, R. G. ve Luszcz, M. A. (2015). Sense of purpose as a psychological resource for aging well. Developmental Psychology, 51(7), 975–986. https://doi.org/10.1037/dev0000023
Wiseman, J. (2007). Thomas Merton and Theravada Buddhism. B. Thurston (Ed.), Merton and Buddhism: Wisdom, emptiness, and everyday mind (s. 31–50) içinde. Fons Vitae.
Wong, Y. L. R. ve Vinsky, J. (2009). Speaking from the margins: A critical reflection on the ‘spiritual-but-not-religious’ discourse in social work. British Journal of Social Work, 39(7), 1343-1359. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcn032
Zinnbauer, B. J., Pargament, K. I., Cole, B., Rye, M. S., Butter, E. M., Belavich, T. G., Hipp, K. M., Scott, A. B. ve Kadar, J. L. (1997). Religion and spirituality: Unfuzzying the fuzzy. Journal for the Scientific Study of Religion, 36(4), 549–564. https://doi.org/10.2307/1387689