Otokontrol ve Kendini Düzenleme Becerisi
Otokontrol, kişinin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını baştan çıkarmalar ve dürtüler karşısında düzenleme yeteneğidir (DeLisi, 2014; Diamond, 2013). Yürütücü işlev olarak, belirli hedeflere ulaşmak ve kişinin davranışını düzenlemek için gerekli olan bilişsel bir süreçtir (Timpano ve Schmidt, 2013).
Otokontrolün Faydaları
Davranış ve esenlik için otokontrol önemlidir. Birçok çalışma, genç yaştaki otokontrol düzeyinin, ergenlik döneminde bilişsel ve kendini düzenleme becerilerinin yanı sıra daha sonraki yaşamda sağlık ve esenlik gibi temel sonuçları tahmin edebileceğini göstermiştir (Moffitt ve ark., 2011; Shoda ve ark., 1990). Ayrıca, otokontrole sahip olmak, daha iyi notlar ve akademik başarılar (Duckworth ve Seligman, 2005; Tangney ve ark., 2004), daha kaliteli kişiler arası ilişkiler (Vohs ve ark., 2011) ve temel olarak daha mutlu bir yaşam (Cheung ve ark., 2014; Hofmann ve ark., 2014) ile ilişkilidir.
Günlük yaşamınızda otokontrol ne kadar önemlidir? Amerikan Psikoloji Derneği tarafından 2011’de Amerika’da bir stres araştırması yürütülmüştür. Katılımcıların %27'sinin, hedeflerine ulaşmalarını engelleyen birincil faktörün irade eksikliği olduğu ortaya koyulmuştur (APA, 2012). Araştırmacılar, daha iyi otokontrole sahip kişilerin hem kısa hem de uzun vadede daha sağlıklı ve mutlu olma eğiliminde olduğunu bulmuşlardır (Hofmann ve ark., 2014). 2005 yılında yapılan başka bir deneyde, daha fazla öz disiplin sergileyen öğrencilerin daha iyi notlara ve daha yüksek test puanlarına sahip oldukları bulgulanmıştır. Aynı zamanda rekabetçi bir akademik programa kabul edilme olasılıkları da daha yüksek çıkmıştır. Çalışma ayrıca akademik başarı söz konusu olduğunda, otokontrolün IQ puanlarından daha önemli bir faktör olduğunu bulmuştur (Duckworth ve Seligman, 2005). Otokontrolün faydaları akademik performansla da sınırlı değildir. Uzun vadeli bir sağlık araştırması, çocukluk döneminde yüksek düzeyde otokontrolün, yetişkinlikte daha iyi kardiyovasküler, solunum ve diş sağlığını öngördüğünü bulgulamıştır (Moffitt ve ark., 2011).
Kendini Düzenlenme Nedir?
Kendini düzenleme yeteneği, davranış ve becerilerin kazanılması üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle tarih boyunca arzu edilen bir nitelik olarak görülmüştür (Reid, 1993). Öz-düzenlemenin çekiciliği, davranış ve eğitim sonuçları üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle bu alanda çok fazla araştırma yapılmasını sağlamıştır. Kendini düzenleme, kişilerin zihinsel yeteneklerini ilgili becerilere dönüştürdüğü kendi kendini yönetme sürecini ifade etmektedir. Bir amaca yönelik ilerlemeyi izleme, sonuçları kontrol etme ve başarısız çabaları yeniden yönlendirme sürecidir (Berk, 2003). Kendini düzenleme terimi, oldukça erken bir tarihte Bandura (1977) tarafından kullanılmıştır. Öğrencilerin öz düzenleme yapabilmeleri için kendi düşünce süreçlerinin farkında olmaları ve kendi öğrenme süreçlerine aktif olarak katılmaları için motive olmaları gerekmektedir (Zimmerman, 2001).
Bir yetişkin olarak kendi kendini düzenleme yeteneğinizin kökleri, çocukluk dönemindeki gelişiminize dayanır (Tao ve ark., 2014). Kendini düzenleme üzerine çağdaş araştırmaların kökleri muhtemelen Mischel ve meslektaşlarının hazzı erteleme çalışmalarında yatmaktadır (Mischel ve Ebbesen, 1970). Bu çalışmalarda, çocuklara hemen verilecek küçük bir ödül ile daha büyük ve gecikmiş bir ödül arasında seçim yapmaları önerilmiştir. Bu nedenle, daha büyük faydayı sağlamak için ödülü hemen almanın cazibesine direnmek gerekmektedir. Tatmin gecikmesi başlı başına oldukça ilgi çekicidir. Anında, göze çarpan, küçük ödülü almanın cazibesine direnmek, çocuğun ilk tepkisini geçersiz kılmasını gerektirmektedir. Bu sebeple hazzı geciktirmek önemli bir kendini düzenleme paradigmasını oluşturmaktadır (Peterson ve Seligman, 2004).
Kendini Düzenleme Becerisinin Faydaları
Kendi kendini düzenlemenin faydaları çoktur. Genel olarak, kendi kendini düzenlemede usta olan insanlar aşağıdaki yeteneklere sahip olma eğilimindedir (Hampson ve ark., 2016):
- Değerlerine uygun hareket etme,
- Üzüldüklerinde kendilerini sakinleştirme,
- Açık iletişimi sürdürme,
- Ellerinden gelenin en iyisini ortaya koyma,
- Esnek kalma ve durumlara uyum sağlama,
- Başkalarındaki iyiliği görme,
- Niyetleri hakkında net olma,
- Gerektiğinde durumların kontrolünü ele alma,
- Zorlukları fırsat olarak görme.
En temel haliyle, kendini düzenleme, baskı altında sakin kalırken daha dirençli olmamızı ve başarısızlıktan geri dönmemizi sağlamaktadır. Araştırmacılar, kendini düzenleme becerilerinin bir dizi olumlu sağlık sonucuna bağlı olduğunu bulmuşlardır. Bu, strese karşı daha iyi direnç, artan mutluluk ve daha iyi esenliği içerir (Hofmann ve ark., 2014). Ayrıca, son bulgular, düşük otokontrol ve düşük kendini düzenleme becerisine sahip kişilerin, hedeflerini düzenlemekte, eğlenceli aktiviteleri bırakmakta zorlandıkları için ertelediklerini göstermektedir. Düşük kendini düzenleme ve otokontrolün ciddi sağlık sonuçlarına yol açtığı düşünülmektedir. Bu nedenle otokontrol ve kendini düzenleme stratejilerinin eksikliğini hedeflemek, erteleme sorunlarının çözümünde rol alabilmektedir (Ramzi ve Saed, 2019).
Kaynaklar
American Psychological Association. (2012). Stress in America: Our health at risk. American Psychiatric Publishing.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
Berk, L. E. (2003). Child development. Allyn and Bacon.
Cheung, T. T., Gillebaart, M., Kroese, F. ve De Ridder, D. (2014). Why are people with high self-control happier? The effect of trait self-control on happiness as mediated by regulatory focus. Frontiers in Psychology, 5, 722. https://doi.org/10.3389/ fpsyg.2014.00722
DeLisi, M. (2014). Low self-control is a brain-based disorder. The nurture versus biosocial debate in criminology (1. Bs.) içinde. SAGE Publication Ltd. https://doi.org/10.4135/9781483349114
Diamond A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135–168. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-113011-143750
Duckworth, A. L. ve Seligman, M. E. P. (2005). Self-discipline outdoes IQ in predicting academic performance of adolescents. Psychological Science, 16(12), 939–944. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2005.01641.x
Hampson, S. E., Edmonds, G. W., Barckley, M., Goldberg, L. R., Dubanoski, J. P. ve Hillier, T. A. (2016). A big five approach to self-regulation: personality traits and health trajectories in the Hawaii longitudinal study of personality and health. Psychology, Health and Medicine, 21(2), 152–162. https://doi.org/10.1080/13548506.2015.1061676
Hofmann, W., Fisher, R., Luhmann, M., Vohs, K. ve Baumeister, R. (2014). Yes, but are they happy? Effects of trait self-control on affective well-being and life satisfaction. Journal of Personality, 82(4), 265-277. https://doi.org/10.1111/jopy.12050
Mischel, W. ve Ebbesen, E. B. (1970). Attention in delay of gratification. Journal of Personality and Social Psychology, 16(2), 329–337. https://doi.org/10.1037/h0029815
Moffitt, T. E., Arseneault, L., Belsky, D., Dickson, N., Hancox, R. J., Harrington, H., Houts, R., Poulton, R., Roberts, B. W., Ross, S., Sears, M. R., Thomson, W. M. ve Caspi, A. (2011). A gradient of childhood self-control predicts health, wealth, and public safety. Proceedings of The National Academy of Sciences, 108(7), 2693-2698. https://doi.org/10.1073/pnas. 1010076108
Peterson, C. ve Seligman, M. E. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Oxford University Press.
Ramzi, F. ve Saed, O. (2019). The Roles of self-regulation and self-control in procrastination. Psychology and Behavioral Science International Journal, 13(3), 555863. https://doi.org/10.19080/PBSIJ.2019.13.555863
Reid, R. (1993). Implementing self-monitoring interventions in the classroom: Lessons from research. Monograph in Behavior Disorders: Severe Behavior Disorders in Youth, 16, 43-54.
Shoda, Y., Mischel, W. ve Peake, P. K. (1990). Predicting adolescent cognitive and self-regulatory competencies from preschool delay of gratification: Identifying diagnostic conditions. Developmental Psychology, 26(6), 978–986. https://doi.org/10.1037/0012-1649.26.6.978
Tangney, J. P., Baumeister, R. F. ve Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, 72(2), 271-324. https://doi.org/10.1111/j.0022-3506.2004. 00263.x
Tao, T., Wang, L., Fan, C. ve Gao, W. (2014). Development of self-control in children aged 3 to 9 years: perspective from a dual-systems model. Scientific Reports, 4(1), 7272. https://doi.org/10.1038/srep07272
Timpano, K. R. ve Schmidt, N. B. (2013). The relationship between self-control deficits and hoarding: A multimethod investigation across three samples. Journal of Abnormal Psychology, 122(1), 13–25. https://doi.org/10.1037/a0029760
Vohs, K. D., Finkenauer, C. ve Baumeister, R. F. (2011). The sum of friends' and lovers' self-control scores predicts relationship quality. Social Psychological and Personality Science, 2(2), 138-145. https://doi.org/10.1177/1948550610385710
Zimmerman, B. J. (2001). Theories of self-regulated learning and academic achievement: An overview and analysis. Zimmerman, B.J. ve Schunk, D.H. (Ed.), Self-regulated learning and academic achievement: Theoretical perspectives (s. 1-65) içinde. Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.