Distimik Bozukluğa Dair Kitap Önerileri
Genç Werther’in Acıları, Goethe
Genç Werther’in Acıları 1744 yılında Goethe tarafından yazılmış olan bir mektup romandır. Roman yayımlandıktan sonra hem intihar oranlarında artışa sebep olmuş hem de toplumda yankı uyandırmıştır. Napolyon Bonapart romanı Avrupa edebiyatının en iyilerinden saymıştır. Özellikle gençler arasında Werther’i bir idol haline getiren bağımlılık derecesinde bir Werther hayranlığı baş göstermiştir (Gülşen, 2012).
Kitabın konusunu Werther isimli hukuk stajyerinin iş arkadaşının nişanlısına âşık olması ve intiharına kadar süregiden ilişkileri oluşturur. Romanda da bu karşılıksız aşkı mektuplar aracılığı ile arkadaşı Wilhelm’e anlatır. Goethe’nin kendi hayatından esinlenerek yazdığı bu romanda baş karakter olan Werther yoğun bir bunalıma girer. Karşılıksız yaşadığı aşkın sebebi olduğu bu bunalım onu intihara kadar sürükleyecektir.
Werther’in kronikleşmiş olan melankolisi akla distimik bozukluğu çağrıştırmaktadır. Distimik bozukluk, görünüşte düşük dereceli depresif belirtilerle beraber belirtinin kalıcılığı ile ayırt edilen bir duygudurum bozukluğudur (Sansone ve Sansone, 2009). Kronik seyretmesi sebebiyle kişilik bozukluğundan ziyade duygusal bir sendromdur (Markowitz, 1996).
Yabancı, Albert Camus
Yabancı, Albert Camus’un 1942 yılında yayımladığı, edebiyat alanındaki en önemli eserlerinden biridir. Eser, basit bir kurgu ve olay örgüsüne sahip olmasına rağmen Camus’un en çok incelenen, yabancı dile en çok çevrilen ve hala en çok satan kitapları arasındadır. Kitap, Albert Camus’un varoluşçuluk düşüncelerini özetlemesi açısından oldukça önemli olup eleştirmenler tarafından beğenilmektedir. Ayrıca kitapta absürdizm akımının etkileri de görülmektedir.
Kitabın konusunu yaşadığı topluma karşı yabancılaşan bir bireyin toplumsal normları hiçe sayıp umursamayarak kendini ölüme götürmesi oluşturur. Kitabın, adını asla öğrenemediğimiz, kahramanı Cezayir’de kaza eseri bir Arap’ı öldürür. Aynı zamanda annesini de kaybeden sadece soyadını bildiğimiz Meursault; topluma, kendine, hayata, kısaca tüm varoluşa karşı yabancılaşır ve kendisini ölüme sürükler.
Yaşanılan topluma karşı yabancılaşma, ilgisizlik ve heves eksikliği depresyonu gösteren belirtilerdendir. Meursault’un kendini bildi bileli bu yapıda olması onun bir distimik olabileceğini akıllara getirir. Distimik bozukluk her ne kadar bir noktada nispeten hafif görünse de kalıcı depresif semptomların ve işlev bozukluğunun bütüncül yükünden dolayı muhtemelen çoğu dönemsel majör depresyon hastalarına göre daha zorlayıcıdır (Klein ve Santiago, 2003).
Bulantı, Jean-Paul Sartre
Bulantı, 20. Yüzyılın en önemli düşünürlerinden Sartre’nin 1938’de yayımlanan ilk romanıdır. Sartre de varoluşçuluk akımının en önemli temsilcilerindendir. Varoluşçuluk bireyin kaderini kendisinin belirlediğini esas alan bir akımdır. Varoluşçuluğun izlerinin görüldüğü kitap günlük şeklinde yazılmıştır.
Kahramanın Anny adındaki sevgilisini özlemle beklerken tutulduğu yalnızlık ve derin düşünceler onu günlük yazmaya itmiştir. Kitabın konusunu romanın kahramanı Roquentin’in dünyaya karşı duyduğu tiksinti oluşturmaktadır. Bu tiksinti yalnızca dış dünyayla kalmayıp kendi varoluşunu sorguladıkça kendi bedenine duyduğu tiksintiyi de içermektedir. Kitap güçlü bireyci ve toplum karşıtı düşünceler yansıtmaktadır.
Karakterin kendi bedenine dahi tiksinti duyması ve yaşadığı toplumdan uzaklaşması yaşadığı ruhsal durumla alakalı bilgiler vermektedir. Distimik bozukluğun tanısı için azalmış enerji veya yorgunluk, uykusuzluk veya çok uyku, artmış veya azalmış iştah, düşük benlik saygısı, zayıf konsantrasyon veya karar vermede zorluk ve çaresizlik belirtilerinden en az ikisi karşılanmalıdır. Bununla birlikte, distimik bozukluk için kroniklik ve kalıcılık kriterlerini karşılayan hastalar tipik olarak gerekli iki depresif belirtiden çok daha fazlasına sahiptir (Klein ve Santiago, 2003). Bu belirtiler ve daha fazlası karakterde görülmektedir.
Distimik Bozukluğa Dair Film/Belgesel Önerileri
Amerikan Güzeli (American Beauty), 1999
1999 yapımı dram türünde olan filmin yönetmen koltuğunda Sam Mendes oturmaktadır. Başrol Lester Burnham, çevresindeki insanlar tarafından sevilmediğini ve hor görüldüğünü düşünmektedir. Karısı Carolyn, bunca yıllık evliliklerinden sonra sanki ondan nefret eder gibi davranmaktadır. Kızı Jane, onu küçük görmektedir. Patronu ise sürekli onun girişimlerini baltalamaktadır. Orta yaş bunalımına sürüklenen Lester çözümü hayatında bazı değişiklikler yapmakta bulur.
Uzun süreli depresif belirtiler, sosyal beceri öğrenimi, psikososyal işleyiş ve bunun sonucunda ortaya çıkan mesleki yaşam üzerindeki uzun vadeli etkisizleştirici sonuçlardan sorumlu görünmektedir (Nobile ve ark., 2003). Lester’in yaşadığı depresif belirtiler onun hem aile hem iş hayatını etkilemiş olup onu bunalıma sürüklemektedir.
Saatler (The Hours), 2002
The Hours, 2002 yapımı Amerikan psikolojik dram türünde bir film olup yönetmen koltuğunda Stephen Daldry bulunmaktadır. Filmde, üç farklı nesilden üç farklı kadının hayatlarının 1925 basımlı “Mrs Dalloway” isimli Virginia Woolf romanın etrafında nasıl şekillendiği işlenmektedir. Bu roman üç kadının da hayatını karşı konulamaz şekilde değiştirmektedir. Filmde üçünün hikayesi bir araya gelir ve sonunda şaşırtıcı bir tanışma gerçekleşir. Üç karakterin de ortak özelliği çok mutsuz olmalarıdır.
Üç karakterin de hayatları boyunca bu belirtileri yaşadığı görülmektedir. Kalıcı depresyon biçimleri, Batı dünyasında yaşam boyu yaygınlığı %3 ile %6 arasında olup depresif bozuklukların önemli bir bölümünü temsil etmektedir. Artan kanıtlar, distimik bozukluğun kombine psikolojik ve medikal müdaheleler gibi çeşitli akut müdahalelere iyi yanıt verdiğini göstermektedir (Machmutow ve ark., 2019).
Distimi Yüksek İşlevli Bir Depresyon mu? Dr. Tracey Marks, 2018
Bu belgeselde Dr. Tracey Marks, sıklıkla karıştırılabilen kavramlar olan distimi ile majör depresyon arasındaki farklı açıklamakta ve distiminin yüksek işlevli bir depresyon olup olmadığı konusunu tartışmaktadır. Distiminin kalıcı depresif bozukluk olarak yeniden adlandırıldığından bahsettikten sonra tanı kriterlerine yer vermektedir. Distimisi olan bir bireyin aynı zamanda majör depresyon atakları yaşayabileceğinden de söz etmektedir. Distimiyi diğer bozukluklarla karıştırmamak ve ana hatları hakkında bilgi sahibi olabilmek için oldukça önemli bir belgeseldir.
Life With Persistent Depressive Disorder (Kalıcı Depresyonla Bir Ömür), Marcus Rideout, 2021
Bu belgeselde, distimi tanısı alan bir birey olan Marcus Rideout deneyimlerini aktarmaktadır. Bir sağlık kuruluşundan yardım istemesine neden olan karşılaştığı altı distimi belirtisinden, bir profesyonel tarafından test edilmenin nasıl bir şey olduğundan ve distimi tedavisi için antidepresanlara başlamasına yardımcı olacak bir aile doktoru bulma çabasından bahsetmektedir. Gerçek hayatta distimi tanısı alan bir insanın nelerle karşılaştığını görmemiz açısından önemli bir belgeseldir.
Kaynaklar
Gülşen, H. (2012). Mai ve siyah ve genç wertherin acıları romanları üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Electronic Turkish Studies, 7(1).
Klein, D. N. ve Santiago, N. J. (2003). Dysthymia and chronic depression: introduction, classification, risk factors, and course. Journal of Clinical Psychology, 59(8), 807-816. https://doi.org/10.1002/jclp.10174
Machmutow, K., Meister, R., Jansen, A., Kriston, L., Watzke, B., Härter, M. C. ve Liebherz, S. (2019). Comparative effectiveness of continuation and maintenance treatments for persistent depressive disorder in adults. Cochrane Database of Systematic Reviews, (5). https://doi.org/10.1002/14651858.CD012855.pub2
Markowitz, J. C. (1996). Psychotherapy for dysthymic disorder. Psychiatric Clinics of North America, 19(1), 133-149. https://doi.org/10.1016/S0193-953X(05)70278-1
Nobile, M., Cataldo, G. M., Marino, C. ve Molteni, M. (2003). Diagnosis and treatment of dysthymia in children and adolescents. CNS Drugs, 17(13), 927-946. https://doi.org/10.2165/00023210-200317130-00001
Sansone, R. A. ve Sansone, L. A. (2009). Dysthymic disorder: forlorn and overlooked? Psychiatry (Edgmont), 6(5), 46. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19724735/