Niktofobi (Karanlık Korkusu) Hakkında Kitap Önerileri
Teo’nun Gece Korkusu Kitabı, Yağmur Artukmaç ve Rabia Ünsaldı Köle
Bilgi Yayınevi tarafından çocuk kitapları kategorisinde yayınlanan "Teo’nun Gece Korkusu Kitabı" adlı bu hikaye kitabı, Yağmur Artukmaç ve Psikolog Rabia Ünsaldı tarafından yazılmıştır. 2020 yılının ocak ayında basılan ve toplamda yirmi dört sayfadan oluşan kitap, Teo adındaki bir erkek çocuğunun akşam olup karanlık çöktüğünde ortaya çıkan korkuları ve uyumak istememesinin nedenleri üzerinde durmaktadır. Yazarlar, Teo karakterinin karanlık korkusunun gece ışıklar kapalıyken etrafında gördüğü nesnelerin gölgelerinin ve kulağına gelen seslerin farklı canavarlar tarafından üretildiğine inanmasından kaynaklandığını göstermektedir (Levos ve Zacchilli, 2015). Daha sonrasında ise Teo’nun annesinin oğlunun yanında durup ona aslında canavar sandığı gölgelerin ve seslerin gerçek hayattaki bazı nesneler olduğunu göstermesi üzerinden karanlık korkusu olan çocuklar ve onların anneleri için öğretici bir içerik hazırlamışlardır.
Kitapta Teo’nun karanlık korkusu onun geceleri yatağına yattığında zihninde canlandırdığı korkutucu hayaller betimlenerek aktarılmıştır. Psikologlar tarafından da önerilen bu kitap, karanlık korkusu olan çocukların annelerine, çocuklarının bu korkusuna nasıl çözümler üretebileceklerine dair günlük hayattan pratik öneriler sunmaktadır. Ancak içerisindeki canavar vb. tarzı çizimlerin kitabı okurken bazı çocukları etkileyebileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Niktofobi, Christopher Fowler
İngiliz yazar Christopher Fowler tarafından yazılan ve ilk defa 2014 yılında basılan bu kitap, adını baş karakteri Callie’nin fobisinden almıştır. Literatürdeki ismi ile niktofobi olarak bilinen karanlık korkusu, kişinin karanlık ortamlarda bulunmaktan aşırı ve genellikle kontrol edilemeyen bir şekilde korkmasıdır (Johnson, 1988). Korku, gerilim kategorisinde yer alan bu roman, yeni evli bir mimar olan Callie ve eşi Mateo’nun birlikte İspanya’da bulunan ve "perili ev" olarak bilinen bir eve taşındıktan sonra başlarından geçen olayları anlatmaktadır.
Callie, ergenlik yıllarındayken karanlık korkusu olan ve zaman içerisinde büyüdükçe bu korkusunu yendiğine inanan bir karakterdir. Ancak evin, önceki sahibi olan mimar tarafından inşa edilen, kilitli ve çok az ışık alan karanlık odalarında ne olduğunu merak ederek araştırmaya başlamasıyla bu korkusunu aslında yenemediğini fark etmektedir. Böylece yeniden yüzeye çıkan karanlık korkusu ile baş etmeye çalışan Callie, bir yandan da bu kilitli ve karanlık odaların içlerinde saklanan sırrı keşfetmeye çalışmaktadır. Bu kitap, karanlık korkusu olan bir insanın bu korkuyu nasıl deneyimlediği ve onunla nasıl baş etmeye çalıştığını örnekleyen kurgusal bir üründür.
Fobiler: Mantıksız Korkunun Psikolojisi, Irena Milesovic and Randi E. McCabe
Klinik Psikolog Irena Milesovic ve Randi McCabe tarafından yazılan "Fobiler: Mantıksız Korkunun Psikolojisi"ansiklopedi türünde bir kitaptır. 2015 yılında basılan bu ansiklopedi korkular ve fobiler üzerine yazılmış oldukça kapsamlı bir eserdir. Giriş bölümünde korkunun fobiden farklarını tanıtarak başlayan eser, A’dan Z’ye alfabetik bir şekilde sıraladığı yaklaşık iki yüz tane fobiyi anlatmaktadır (Agras ve ark., 1972). Bu fobilerin kökenleri, onların fiziksel ve psikolojik etkileri, onlara nasıl müdahale edilebileceği ve psikoloji biliminde nasıl sınıflandırıldıkları ile ilgili detaylı bilgiler sunmaktadır.
N harfi ile ilgili bölümün içerisinde niktofobi yani karanlık korkusundan da bahsedilmektedir. İnsan zihninin bu fobiyi nasıl işlediğini ve ona nelerin sebep olduğu hakkında sunduğu ayrıntılı bilgiler oldukça ilgi çekicidir. Bilimsel kanıtlara dayanan ve döneminin güncel bilgilerini içeren bu ansiklopedi; genel okuyucu kitlesi için karanlık korkusu adına merak ettiklerini öğrenebilecekleri güzel bir kaynaktır.
Niktofobi (Karanlık Korkusu) Hakkında Belgesel ve Film Önerileri
Nyctophobia - The Fear of The Dark (Niktofobi: Karanlık Korkusu), 2020
Bu belgeselde, Adam Cox tarafından karanlık korkusu olarak bilinen niktofobinin tanımı ve bu korkuya sebep olan nedenler açıklanmaktadır. Niktofobi, psikoloji biliminde karanlığa karşı hissedilen aşırı ve yoğun korkuya verilen isimdir. Adam Cox bu belgeselde insanların basitçe karanlıktan hoşlanmamaları ile karanlıktan ciddi bir şekilde kaygılanmaları arasındaki fark olduğundan bahsetmektedir. İkincisinin fobik bir tepki olduğundan ve kalp hızının artması, çok hızlı alıp verilen nefesler, bedenin soğuması vb. tepkileri içerdiğini anlatmaktadır.
Adam Cox (2020), birçok kişinin düşündüğünün aksine karanlık korkusunun doğuştan olmadığını ve sonradan öğrenildiğini savunmaktadır. Çocukların yakındığı fobiler arasında en yaygın olanlardan olan karanlık korkusunun genelde çocuk travmatik bir tecrübe yaşamazsa yetişkinlik dönemine kadar geçtiğinden bahsetmektedir. Ayrıca, niktofobinin toplumdaki yaygınlığında korku filmi endüstrisinin oynadığı role de değinmektedir.
Psychosis: The Reality of a Mental Breakdown (Psikoz: Zihinsel Bir Çöküşün Gerçekliği), 2019
Psikoz: Zihinsel Bir Çöküşün Gerçekliği, altı yaşındayken karanlıktan korktuğu için bir türlü uyuyamayan (insomnia = uykusuzluk rahatsızlığı) ve böylece ilk kez bir terapiste giden Jean- François’ in kendi hikayesini anlattığı bir belgeseldir (The Atlantic, 2019). Niktofobisi yüzünden geliştirdiği bir insomnia rahatsızlığı olduğunu öğrenen Jean François, bu fobisi ile baş etmenin yollarını öğrense de ilk gençliğine adım attığında yaşadığı panik ataklar yüzünden yeniden terapistlere gitmeye başlamıştır.
Hayatı boyunca farklı hastalıklara sahip olduğu açığa çıkan Jean-François, ortaya çıkan fobileri ile nasıl baş etmeye çalıştığını ve onları nasıl yendiğini anlatmaktadır. Sonunda fobilerinin sebep olduğu belirtileri nasıl yönetebileceğini öğrenen Jean- François, kendi zihinsel sağlık yolculuğunu diğer insanlara aktarmaktadır.
The Descent (Cehenneme Bir Adım), 2005
İngiliz Sinema Yazarları Birliği tarafından "Yılın En İyi Korku Filmi" bulunan ve yönetmenliğini Neil Marshall’ın üstlendiği "Cehenneme Bir Adım" filmi Türkiye’de 2006 yılında yayınlanmıştır. Yaklaşık bir saat olan bu filmde tatilde bir araya gelen altı kız arkadaşın bir mağara inişi yaparken başlarına gelen olaylar anlatılmaktadır.
Düşen kayaların çıkış yollarını kapatması yüzünden indikleri mağaranın derinliklerinde mahsur kalan kızlar, karanlık ve sıkışık bir alanda bir başlarına kalırlar. Etraflarını kaplayan karanlığın içerisinde birtakım gölgeler gördüklerine ve sesler duyduklarına inanan kızların, bir yandan kendi korkuları ile baş etmeye çalışırken bir yandan da mağaradan çıkış yolunu bulma çabaları anlatılmaktadır. Bir karakterin belirttiği "karanlığın insanın zihni ile oyunlar oynadığı" ifadesi karanlıkta kalmanın fobisi olan insanların zihinlerinde yaşadıkları karmaşık süreci yansıtmaktadır.
İlk Seans: NMSM, 2022
Üç aşamalı bir serinin ilk filmi olan "İlk Seans: NMSM" filmi Gökhan Murat Toktamışoğlu tarafından yazılan ve yönetilen bir yapımdır. 2022 yılının mart ayında sadece iki haftalığına vizyona giren bu altmış dakikalık film, uyuya kalmasının sonucunda metro istasyonunda kapalı kalan Aslı adındaki karakterin yaşadıklarını anlatmaktadır.
Filmin ismindeki "NMSM" kısaltması başkarakterin fobilerinin ilk harflerinden meydana gelmektedir. Aslı adındaki bu karakter niktofobi (karanlıktan korkma), mizofobi (kirlilikten korkma), skiofobi (gölgelerden korkma) ve musofobi (farelerden korkma) rahatsızlıklarından yakınmaktadır. Uyandığında kendisini Ziya Gökalp Durağı’nda mahsur kalmış bulan Aslı’nın zaman ilerledikçe ortaya çıkan fobileri ile verdiği mücadele bu yapımda ekranlara aktarılmıştır. Korku ve gerilim kategorisinde olan bu film, başkarakterin küçüklüğünden gelen fobilerinin altında yatan nedeni geçmişe dönük verdiği terapi sahnesi ile seyirciye göstermektedir.
Kaynaklar
Adam Cox. (2 January 2020). Nyctophobia - The Fear of The Dark - Explained by Phobia Guru Adam Cox [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=z0euBypMGKQ
Agras, W. S. Chapin, H. N. ve Oliveau, D. C. (1972). The natural history of phobia. Course and prognosis. Archives of General Psychiatry, 26(4), 315–317. https://doi.org/10.1001/archpsyc.1972.01750220025004
Johnson, E. (1988). A phenomenological investigation of fear of the dark. Journal of Phenomenological Psychology, 19(2), 179–194. https://doi.org/10.1163/156916288X00040
Levos, J. ve Zacchilli, T. L. (2015). Nyctophobia: From imagined to realistic fears of the dark. Psi Chi Journal of Psychological Research, 20(2), 102–110. https://doi.org/10.24839/2164-8204.JN20.2.102
The Atlantic. (25 November 2019). Psychosis: The Reality of a Mental Breakdown [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=7AAqx0VCFZc