Sosyal Fobi Hakkında Kitap Önerileri
Sosyal Fobi: Görünen ve Görünmeyen Yönleri, Yıldız Burkovik
Sosyal fobi; kişinin yabancı kişilere veya başkaları tarafından olası bir incelemeye maruz kaldığı bir ya da daha fazla sosyal veya performans durumuna karşı belirgin ve kalıcı bir korkusu olması ile nitelendirilmektedir (Furmark, 2002). Depresyon ve alkol bağımlılığı da dahil olmak üzere diğer psikiyatrik bozuklukların görülme sıklığının artması ile ilişkili bir bozukluktur (Lipsitz ve Schneier, 2000). Gençlik yıllarında kendisi de bu bozukluktan yakındığı sosyal fobi ve yaşadığı özgüven eksikliğinden yola çıkan Yıldız Burkovik, konuya hem bir danışan hem bir uzman gözüyle yaklaşabilme fırsatını elde etmektedir. Meselenin örneklerle ele alınarak detaylıca anlatıldığı kitapta verilen en güçlü mesaj ise artık geri çekilme değil ortaya çıkmak olduğudur. Kitapta sosyal fobiye neden olan sebepler, sosyal fobinin gündelik yaşamdaki yansımaları ve tedavi yöntemleri incelenmektedir. Dışarıdan bakanların gördüklerinin çok ötesinde duygusal yorgunluklara ve fiziksel sorunlara yol açan sosyal fobiye sahip kişilere nasıl yaklaşılması gerektiğine dair önerilerde bulunmaktadır.
Sosyal Fobiden Hayata Yolculuk: Kendi Kendine Yardım Kitabı, Kadir Özdel
Hayatı Anlamak serisi devamında Prof. Dr. Hakan Türkçapar’ın editörlüğünde Doç. Dr. Kadir Özdel tarafından yazılmıştır. Her kitapta belli bir psikolojik soruna odaklanan bu serinin devamında insanların hemen hemen her gün içinde bulundukları sosyal ortamlar ve insanlar arası ilişkilerinde yaşadıkları kaygılar ele alınmaktadır. Kitap, bilişsel davranışçı psikoterapinin esas alınarak sosyal fobinin nedenleri ve iletişime dayalı bir bilimsel yöntem sunmaktadır. Bilişsel davranışçı psikoterapi, medikal olmayan müdahaleler arasında sosyal kaygı bozukluğu için etkinliği çok sayıda araştırmada gösterilen bir yaklaşımdır (Heimberg, 2002). Davranış değişiklikleriyle iyileşmenin yolunu açan yazar, hayati çözüm önerileri sunmaktadır. Yazara göre iyileşme sürecinin en önemli adımı, yaşadıklarımızı nesnel bir biçimde anlamak ve gerçekçi sorular sormaktır. Bu sorular ışığında ve Doç. Dr. Kadir Özdel’in rehberliğinde yaşadığınız değişime şaşıracaksınız.
Utangaçlık, Çekingenlik ve Sosyal Fobi, Ahmet Koyuncu
Dr. Koyuncu hem kitapları hem de bilimsel çalışmaları ile sosyal fobinin anlaşılmasına yönelik dünya çapında çok önemli çalışmalara imza atmış bir yazardır. Özellikle sosyal fobide gözden kaçanlar hakkında hipotezler geliştirmiştir. Ahmet Koyuncu tarafından 2012 yılında yayımlanan bu kitabın da yazılma amacı sosyal fobinin bir hastalık olduğu ve tedavi edilmesi gerektiği vurgusudur. Sosyal fobinin toplumda genel bir kişilik özelliği olan çekingenlik veya utangaçlıkla karşılaştırılması durumunda bu bireyler gereken yardımı alamamaktadır. Kitapta bu soruna dikkat çeken yazar, sosyal fobik bir bireyin gözünden dünyayı anlatmaktadır. Yazarın 20 yıllık sosyal fobi tedavisi tecrübesinden yararlandığı bu kitapta sosyal fobinin püf noktalarını bulacaksınız.
Sosyal Fobi Hakkında Film Önerileri
Tersyüz (Adaptation), 2002
Tersyüz, Spike Jonze'nin yönettiği ve Charlie Kaufman'ın yazdığı 2002 ABD yapımı meta komedi-drama filmidir. Film günümüz sinemasının en yaratıcı yönetmenlerinden biriyle, en çılgın senaristini bir araya getirmektedir. Filmin ana karakterini senarist Charlie oluşturmaktadır. Charlie; kaygı, sosyal fobi, depresyon ve düşük benlik saygısı ile mücadele etmektedir. Bir türlü sonlandıramadığı senaryosunu yazmaya çalışan Charlie Kaufman’ın yazamama sebeplerinin başında gelen kişi ikiz kardeşi ve aynı zamanda alter egosu Donald Kaufman’dır. Kardeşinin başarıları ve üzerindeki baskısı yüzünden sosyal kaygı bozukluğu açığa çıkan Charlie adeta depresif bir psikolojik sürece girmektedir. Sosyal fobiye sahip hastalar belirsiz toplumsal olayları olumsuz bir biçimde yorumlama eğilimine sahiptir (Stopa ve Clark, 2000). Bilgi işleme önyargılarının, sosyal fobisi olan hastaların sosyal durumları aşırı derecede olumsuz bir şekilde görmelerine yol açtığı ileri sürülmektedir (Clark ve McManus, 2002). Filmin karakteri de yaşadığı olayları olumsuz bir şekilde yorumlayan, felaketleştirme bilişsel çarpıtmasına sahip bir karakterdir. Bir insan olarak kendine duyduğu güvensizliği, onunla bir erkek olarak ilgilenen Amelia Kavan'a olan hisleri üzerinde hareket etmesine izin vermemektedir. Sosyal fobiye sahip bir bireyin tipik özelliği olan bu davranış, bu durumla mücadele eden danışanların hayatlarında yaşadıkları eksiklikleri görmek açısından önemlidir.
Saksı Olmanın Faydaları (The Perks of Being a Wallflower), 2012
Saksı Olmanın Faydaları, Stephen Chbosky tarafından yazılmış ve yönetilmiş, aynı adı taşıyan 1999 romanına dayanan 2012 yapımı Amerikan drama filmidir. Film, Chbosky'nin senaryosunu ve yönetmenliğini, Lerman, Watson ve Miller'ın performanslarını, film müziğini, konularının yürütülmesini ve duygusal ağırlığını öven eleştirmenler tarafından iyi karşılanmaktadır. Filmin kahramanları, karizmatik son sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Güzel ve özgür ruhlu Sam ile korku nedir bilmeyen, eşcinsel üvey kardeşi Patrick’in kanatları altına aldığı utangaç, duygusal ve çekingen Charlie’nin ergenlik sürecinin alt üst edici gelgitli hallerini aktarırken, kimlik sorunları, arkadaşlık, aile, ilişkiler ve cinsellik konularını da masaya yatırmaktadır. Duygusal ve utangaç olan Charlie, etrafındaki dünyayı izlemek ve ona katılmak arasında sıkışıp kalmış bir gençtir. Tipik olarak, bu kişiler performans (örneğin, halka açık konuşma) ve etkileşimsel (örneğin, bir partiye gitme) alanlarını kapsayan zorluklara sahiptir (Stein ve ark., 2000). Bir hata yapma, çirkin görünme veya beceriksiz görünme olasılığından korkmanın yanı sıra, sosyal fobisi olan kişiler genellikle terleme, titreme veya kızarma gibi kaygı belirtileri olarak yorumlanabilecek belirtiler göstermekten korkarlar (Roth ve ark., 2001). Tipik sosyal kaygı belirtileri yaşamakta olan Charlie, nihayet kendisini bulduğu yolda aşkını da bulmaktadır.
Gerçek Sevgili (Lars and the Real Girl), 2007
Gerçek Sevgili, Nancy Oliver tarafından yazılan ve Craig Gillespie'nin yönettiği 2007 Kanada-Amerikan romantik komedi ve drama türlerinde olan bir filmidir. Filmin konusunu babası öldükten sonra iyice içine kapanmış; insanlarla iletişim kurmaktan ve yakınlaşmaktan çekinen sosyal kaygı bozukluğu olan bir genç olan Lars oluşturmaktadır. Abisi ve karısının yaşadığı evin garajında yaşayan Lars, bir gün bir arkadaş edinir. Lars’ın durumu için endişelenen ve onu ailesinin bir parçası yapabilmek için çabalayan Karin ve Gus, Lars’ın bir kız arkadaşı olduğunu öğrenince çok sevinmişlerdir. Fakat bu arkadaşın internetten sipariş üzerine gelmiş plastik bir kadın olduğunu görünce sevinçleri pek uzun sürmez. İşin en zor ve absürt yanı ise; Lars etkilenmesin diye plastik bir kadın olan Bianca’ya gerçek bir kadın muamelesi yapmak zorunda kalacak olmalarıdır. İçine kapanık bir karakter olan Lars’ın oyuncak bir bebekle yaşadığı sıra dışı aşkı konu edinen bu kara komedi, Ryan Gosling’in muhteşem performansıyla da ön plana çıkarken; canlandırması oldukça zor bir karakterin altından hakkıyla kalkan Gosling, bu performansıyla Altın Küre adaylığı da elde etmiştir.
Kaynaklar
Clark, D. M. ve McManus, F. (2002). Information processing in social phobia. Biological Psychiatry, 51(1), 92-100. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(01)01296-3
Furmark, T. (2002). Social phobia: overview of community surveys. Acta Psychiatrica Scandinavica, 105(2), 84-93. https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.2002.1r103.x
Heimberg, R. G. (2002). Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: Current status and future directions. Biological Psychiatry, 51(1), 101-108. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(01)01183-0
Lipsitz, J. D. ve Schneier, F. R. (2000). Social phobia. Pharmacoeconomics, 18(1), 23-32. https://doi.org/10.2165/00019053-200018010-00003
Roth, D., Antony, M. M. ve Swinson, R. P. (2001). Interpretations for anxiety symptoms in social phobia. Behaviour Research and Therapy, 39(2), 129-138. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(99)00159-X
Stein, M. B., Torgrud, L. J. ve Walker, J. R. (2000). Social phobia symptoms, subtypes, and severity: findings from a community survey. Archives of General Psychiatry, 57(11), 1046-1052. https://doi.org/10.1001/archpsyc.57.11.1046
Stopa, L. ve Clark, D. M. (2000). Social phobia and interpretation of social events. Behaviour Research and Therapy, 38(3), 273-283. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(99)00043-1