Biriktiricilik Bozukluğuna Dair Kitap Önerileri
Hoarding Disorder, Chasson, Gregory S., Siev, Jedidiah
DSM-5'teki obsesif kompulsif ve ilişkili bozukluklardan biri olarak sınıflandırılan biriktiricilik bozukluğu ya da diğer adıyla istifleme bozukluğu, tedavi kararsızlığı ve etkilenenlerin içgörü eksikliği dahil olmak üzere terapötik çalışmalarda özel zorluklar ortaya koymaktadır. Önde gelen uzmanlar tarafından yazılan bu kanıta dayalı kitap, istifleme bozukluğunun değerlendirilmesi ve tedavisi hakkındaki en son bilgileri okuyucuya sunmaktadır. Okuyucunun, istifleme için tercih edilen tedavi hakkında kapsamlı bir temel kazanması amaçlanmaktadır. Tedavi sürecinde; sonucu arttırmak için psikoeğitim, motivasyon ve zarar azaltma yaklaşımlarıyla iç içe geçmiş belirli bir bilişsel davranışçı yaklaşım formu kullanılmaktadır. Zengin anekdotlar ve klinik inciler okuyucuyu aydınlatmaktadır. Kitapta ayrıca yaşlı bireyler ve hayvan biriktirenler gibi özel müşteri grupları için de bilgiler bulunmaktadır. Bu kitap, klinik psikologlar, psikiyatristler, psikoterapistler ve yaşlı nüfuslarla çalışan uygulayıcılar ve öğrenciler için vazgeçilmez bir okuma sunmaktadır. Kitabın Türkçe çevirisi bulunmamaktadır.
İstifleme Bağımlılığı, Colin Jones, Sarwant Singh, Margaret Hooper
“Elimde değil, atmaya kıyamıyorum…” Bu tür yakınmalar, hepimizin duyduğu ve hemen bir istifleme bağımlılığı anlamına gelmeyen fakat bir tehlike işareti olduğu kabul edilmesi gereken yakınmalardır. Her biriktirme veya toplama istifleme olarak adlandırılmaz. İstifleme, olağan ölçüleri aşan bir tarzda toplamak, biriktirmek ve daha da önemlisi bu toplanılan eşyalardan kurtulamamak, çöpe atamamaktır. Öyle ki, biriktirilen ve artık kullanışsız hale gelen bir yığın eşyadan dolayı içinde yaşanılan ev yaşanamaz hale gelmektedir. Böylece sadece istifleyen değil çevresindekiler, aile yakınları ve iş arkadaşları da bu durumdan etkilenmektedir. Çoğunlukla arka planda duygusal bir travmanın bulunduğu istifleme bağımlılığı günümüzde tüketim toplumu anlayışının teşvik ettiği alışveriş hırsıyla daha da büyümektedir. Ama henüz bir sorun olarak kavranması bile yeni olduğundan dolayı sağlık kuruluşlarına veya ilgili uzmanlara başvurulması pek yaygın değildir. Dolayısıyla üç deneyimli uzman tarafından hazırlanan bu psikolojik rehberlik kitabı, kişilerin kendi kendilerini tedavi etmesi adına oldukça yararlı ve güvenilir bir kaynaktır. Uzun zamandır bu alanda çalışmalarını sürdürmekte olan Singh, Hooper ve Jones önce sorunu tanımlamakta, sonra da yaşanmış örnekler ve deneyimler eşliğinde bilişsel davranışçı tekniklerin uygulandığı basit egzersizler yardımıyla nasıl üstesinden gelinebileceğinden bahsetmektedirler. Klinik olarak anlamlı istifleme semptomları olan hem çocuklar hem de yetişkinler için tedavi, genellikle “Maruz Kalma ve Ritüel Önleme” olarak bilinen özel bir bilişsel davranışçı terapi şekli olan OKB için kullanılan tedaviyle aynıdır ve hastaların çoğunluğu hem önemli hem de kısa süreli semptom azalması göstermektedir (Williams ve Viscusi, 2016). Sorunu yaşayan kişilerin yanı sıra, bu kişilerin aileleri, arkadaşları ve konuyla ilgili sağlık çalışanları için de vazgeçilmez bir kaynak niteliğindedir.
Reçine, Ane Riel
2016’da En İyi İskandinav Gerilim Romanı dalında The Glass Key ödülünü kazanan Reçine, bir babanın kızını güvende tutma arzusunun geri dönülmez bir şekilde zararlı hâle gelmesinin öyküsünü anlatmaktadır. Jens Harder, eşi Maria ve kızı Liv ile adada izole bir hayat sürmektedir. Geçimlerini marangozluk yaparak, Noel ağacı satarak, hayvan avlayarak ve diğer adaya geceleri gidip eşya ve yiyecek çalarak sağlamaktadır. Kitabın ana konusunu istifleme hastalığı baş gösteren babası öldükten sonra onun hastalığını miras olarak devralan bir baba ve psikolojisini bozarak büyüttüğü kızı oluşturmaktadır. Evin içinde her şeyi istifleyen, evi çöplüğe çeviren ve reçine kullanarak insan mumyalamaya kafayı takmış ve öz annesini soğuk kanlılıkla öldürebilmiş bir baba, sürekli yediği için günden güne şişmanlayan bir anne ve babasının her dediğini doğru kabul eden altı yaşında bir kız çocuğunun hikayesi aktarılmaktadır. Hastalık derecesindeki baba, çöplüğü karıştırıp bulduğu hurdaları evine yığmakta ve evin içinde ve dışında adım atılacak yer bırakmamaktadır. Bu eski eşyalarla arasında duygusal bir bağ oluşturduğundan dolayı bu eşyaların evden çıkarıp atmasını isteyen annesini göz kırpmadan boğarak öldürecek kadar saplantılı haldedir. Karısına ve kızına hastalıklı bir şekilde bağlı olan baba, onları kaybetmemek adına kendince mücadele vermektedir.
Biriktiricilik Bozukluğuna Dair Dizi ve Belgesel Önerileri
Masumlar Apartmanı, 2020
Bu dizide, gıda atıklarının dışında kullandıkları hiçbir eşyayı atamayan Safiye, Gülben ve Han isimli üç kardeşin hikayesi anlatılmaktadır. Han evin erkek kardeşi ve evdekiler tarafından evin erkeği olarak nitelendirilen kişidir. Han’da toplumda istifçilik olarak adlandırılan kompulsif biriktirme yani istifleme bozukluğu bulunmaktadır. Çocukluk yıllarında annesinin en sevdiği oyuncak olan kurşun askerini çöpe atmasıyla, kaybettiği oyuncağı çöpte araması, ondan zorla alınanın peşini bırakmaması ve kaybettiğini çöpte bulması durumu; ona yetişkinliğinde de aradığını çöpte bulacağını söyleyen bir iç ses haline gelmiştir. Han ondaki bu istifleme takıntısını herkesten gizlemekte, gündüzleri başarılı bir iş adamıyken geceleri çöp karıştırmaktadır. İstifleme semptomları, yalnızca kendisi ve ailesi üzerinde değil, komşuları üzerinde de büyük etkisi olabilecek, yığılmış eşyaların yangına veya çökmesine bağlı yaralanmalara neden olabilmektedir (Nakao ve Kamba, 2019). Han’ın bu durumu ablalarının hastalıklarıyla da birleştiğinde onlar için zorlayıcı bir durum oluşturmaktadır. Bütün bunlar birlikte ele alındığında, biriktiricilik bozukluğunun, bireyin yanı sıra ailesi ve toplumu üzerinde büyük bir yük oluşturan ciddi ve zayıflatıcı bir hastalık olduğu kanıtlanmıştır (Mathes ve ark., 2020).
Evi Çöplüğe Çeviren Biriktiricilik Bozukluğu (Hoarding Disorder), NA Psikoloji Bilim, 2020
Bu belgeselde istifleme bozukluğu görsellerle zenginleştirerek aktarılmıştır. Kompulsif istifleme, çok sayıda mal edinme zorlamasıyla birlikte eşyaları atamama, dağınıklık ve sıkıntı nedeniyle yaşam alanlarını amaçlanan amaçları için kullanamama veya istiflemenin neden olduğu işlev yetersizliği olarak tanımlanmaktadır (Büscher ve ark., 2014). Normal koleksiyonculuk ile aralarındaki fark ve çocukluktan gelen bazı davranış paternleri videoda anlatılmıştır. Ayrıca, istifleme bozukluğuna sahip olan insanların istifledikleri objelere ne gözle baktıkları ve aralarındaki bağdan bahsedilmektedir. Genel olarak hastalığı anlamada ve bilgi sahibi olmak için oldukça önemli bir belgeseldir.
Hoarding Disorder: Current understanding and treatment considerations, Rogers Behavioral Health, 2021
İstif bozukluğu, kompulsif spektrum bozuklukları arasında oldukça yaygın olmakla birlikte, değerlendirilmesi ve tedavisi genellikle zor bir klinik problemdir. Bu web seminerinde Rogers Behavioral Health'ten klinik süpervizör ve psikolog Brandon DeJong ve klinik direktör ve psikolog David Jacobi; tanı, değerlendirme, fenomenoloji, istifleme inançları ve davranışları, ilişkili özellikler ve güncel tedavi müdahaleleri ve vaka örnekleri gibi benzersiz yönleri tartışmaktadır. Belgeselin Türkçesi bulunmamaktadır.
Kaynaklar
Büscher, T. P., Dyson, J. ve Cowdell, F. (2014). The effects of hoarding disorder on families: An integrative review. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 21(6), 491-498. http://dx.doi.org/10.1111/jpm.12098
Mathes, B. M., Timpano, K. R., Raines, A. M. ve Schmidt, N. B. (2020). Attachment theory and hoarding disorder: A review and theoretical integration. Behaviour Research and Therapy, 125, 103549. https://doi.org/10.1016/j.brat.2019.103549
Nakao, T. ve Kanba, S. (2019). Pathophysiology and treatment of hoarding disorder. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 73(7), 370-375. https://doi.org/10.1111/pcn.12853
Williams, M. ve Viscusi, J. A. (2016). Hoarding disorder and a systematic review of treatment with cognitive behavioral therapy. Cognitive Behaviour Therapy, 45(2), 93-110. https://doi.org/10.1080/16506073.2015.1133697