Trikotillomaniye Dair Kitap Önerileri
Saç Çekme Sorunu: Trikotillomani için Eksiksiz Bir Kılavuz, Fred Penzel
Obsesif-kompulsif bozuklukların ailesinden biri olan Trikotillomani, popülasyonda nadir görülmesine dair var olan düşüncenin aksine yaygın bir rahatsızlıktır. Obsesif-kompulsif bozukluklar konusunda önde gelen bir isim olan Dr. Fred Penzel, hastalar ve aileleri için güven verici tavsiyelerle dolu bu sendromla ilgili mevcut en güncel, kapsamlı ve güvenilir kılavuzu yayımlamıştır. Bu bozukluğun önde gelen savunucu grubu olan Trichotillomania Learning Center tarafından onaylanan bu mükemmel el kitabı, bir hastanın veya yakınının bu hastalığı anlamak ve onunla başa çıkmak için ihtiyaç duyacağı tüm bilgileri içermektedir. Penzel, rahatsızlığa ilişkin nedenlerin ayrıntılı bir tartışmasını sunmaktadır ve tüm tedavi seçeneklerini gözden geçirerek en etkili ilaçları ve bunların yan etkilerini ve ayrıca önerilen bilişsel ve davranışsal tedavileri açıklamaktadır. Kitap hastalara nasıl bir kendi kendine yardım programı tasarlayacaklarını ve kompulsif davranışlarını nasıl kontrol edeceklerini ve nüksetmeyi nasıl önleyeceklerini göstermektedir. Ayrıca, trikotillomaniyi ve çocuklarda tedavisini anlatırken evde ya da kamusal durumlarda aileler için başa çıkma stratejilerini de içermektedir. Bunlara ek olarak internet siteleri, önerilen kitaplar ve videolar dahil olmak üzere mevcut tüm kaynaklar için kapsamlı bir rehber sağlamaktadır ve bir destek grubu başlatmanın yollarını özetlemektedir. Bunları da anketler, klinik derecelendirme ölçekleri ve bozukluk için resmi tanı kriterlerini vererek destekleyen kitap, böylece okuyucuların davranışsal ve muhtemelen tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyup duymadıklarına karar vermelerine alan açmaktadır. Dr. Penzel, yirmi yılı aşkın bir süredir obsesif-kompulsif ve trikotillomani danışanlarına yardım etmektedir ve bu rahatsızlıklar konusunda Amerika'nın önde gelen isimlerinden biridir. Onlarca yıllık uygulamalı deneyimlerinden yararlanarak, bu bozuklukla ilgili mevcut en eksiksiz ve bilimsel olarak doğru el kitabını, trikotillomani hastalarının iyileşmesine ve iyi kalmasına yardımcı olacak bilgilerle dolu rahatlatıcı bir rehber hazırlamaktadır. Rahatsızlıkla ilgili en detay ve genel bilgilere sahip olmak isteyenler için okunması tavsiye edilen bir rehberdir.
Saç Çekenler için Yardım: Trikotillomaniyi Anlamak ve Başa Çıkmak, Nancy J. Keuthe, Dan J. Stein ve Gary A. Christenson
Trikotilomaniden yakınıyorsanız bu kitap size ve durumunuzun üstesinden gelmenize yardımcı olmak isteyenlere özel arayabileceğiniz profesyonel destekler için yazılmıştır. Alanında önde gelen uzmanlar tarafından yazılan kitap, en yeni medikal müdahale seçeneklerini gözden geçirmekte ve saç yolmayı kontrol etmek için basit ve etkili bilişsel-davranışçı teknikler sunmaktadır. Kitap aslında bu durumla başa çıkmakta kişilerin yalnız olmadıklarını göstermeyi hedeflemektedir. Okuyucusuna trikotillomani ile ilişkili belirtiler, davranışlar ve diğer problemler hakkında bilgi edinmelerini sağlarken, bireylerin değişim karşısında kendilerini nasıl motive edebileceklerini de öğretmektedir. Kitap, ailelerin ve arkadaşlarının rahatsızlıkla mücadele eden kişilere nasıl yardımcı olabileceğini ve bu rahatsızlıkla ilgili destek veren topluluk ve kuruluşlara nasıl ulaşabileceklerine dair bilgiler vermektedir. Kitap The Association for Behavioral and Cognitive Therapies Self-Help Liyakat Mührü ile ödüllendirilmiştir. Bu ödül, bilişsel davranışçı terapi ilkeleriyle uyumlu ve zihinsel sağlık sorunlarının üstesinden gelmek için bilimsel olarak test edilmiş stratejileri içeren olağanüstü kendi kendine yardım kitaplarına verilen bir ödül olarak bilinmektedir. Bu nedenle Saç Çekenler için Yardım, güvenilir bir kitap olması bakımından trikotillomani için kendi kendine rehber alanında yazılan öncelikli kitaplar arasında yer almaktadır.
Trikotillomani Tedavisi: Saç Çekme ve İlgili Sorunlar için Bilişsel Davranışçı Terapi (Anksiyete ve İlgili Bozukluklar Dizisi), Martin E. Franklin ve David F. Tolin
Trikotillomani Tedavisi: Saç Çekme ve İlgili Sorunların Bilişsel-Davranışçı Terapisi, öncelikle trikotillomaniye odaklanmaktadır. Derin anlatıma sahip kitap, kanıta dayalı olarak temellendirilmiş ve çeşitli teknikleri açıkça gösteren klinik örnekler ve danışan-terapist diyaloğu örnekleriyle zengin bir içerik sunmaktadır. Bu kitap trikotillomani tedavisine dahil olan tüm klinisyenler için temel bir okuma olarak görülmektedir. Franklin ve Tolin, okuyuculara trikotillomani için diğer bilişsel-davranışçı müdahalelerle birlikte bu müdahalenin nasıl uygulanacağını açıkça göstererek değerli bir klinik hizmet gerçekleştirmektedir. Trikotillomani tedavisine ilişkin bu kitap, kaygı ve ilgili bozukluklar üzerine devam eden bir diziye güçlü bir ek olarak yazılmıştır. Psikologlar ve diğer ruh sağlığı uzmanları, uygulamaları için bunu değerli bulacaktır. Yayımlanan bu kitap sayesinde yüksek lisans öğrencileri, ileri düzeyde bilgi birikiminden ve genel trikotillomani anlayışından yararlanma fırsatı elde edeceklerdir. Kitapta yer alan önemli bir vurgu, tüm psikiyatrik bozukluklar için önemli olan kendi kendini izlemeye yapılan vurgudur. Kitapta buna dair öz değerlendirme ve öz gözleme yönelik stratejilere yer verilmektedir. Kitabın trikotillomani üzerine mevcut en iyi kitaplardan biri olması bakımından, klinisyenlerin, bu paha biçilmez referansı kendilerinde bulundurmaları ve müdahale planlarına dahil etmeleri tavsiye edilmektedir.
Trikotillomani: ACT ile Geliştirilmiş Davranış Terapisi Yaklaşımı Çalışma Kitabı, Douglas W. Woods ve Michael P. Twohig
Trikotillomani, birkaç etkili tedavi seçeneği bulunduğundan tedavisi zor olan karmaşık bir hastalıktır. Davranış terapisi en büyük kanıta dayalı desteğe sahiptir, ancak trikotillomani ve tedavisine aşina olan ruh sağlığı sağlayıcılarının sayısının oldukça az olduğu bilinmektedir. Bu kılavuz, terapistlerin trikotillomani için etkili bir tedaviye pratik kazanmaları için bir araç olarak yazılmıştır. Bu kılavuzda açıklanan tedavi yaklaşımı, alışkanlığı tersine çevirme eğitiminin geleneksel davranış terapisi öğelerini ve uyaran kontrol tekniklerini kabul ve kararlılık terapisinin (ACT) daha çağdaş davranışsal öğeleriyle harmanlamaktadır.
Saç çekme dürtülerini azaltma umuduyla çekmeyle ilgili bilişlerin türünü veya sıklığını değiştirmeyi amaçlayan geleneksel müdahalelerin aksine, bu yenilikçi program bu bilişlerin işlevini değiştirmek için stratejiler kullanmaktadır. Danışanlara, gerçekte ne olduklarına yönelik dürtüleri görmeleri ve çekmeyle ilgili düşüncelerini, duygularını ve dürtülerini onlara karşı savaşmadan kabul etmeleri öğretilmektedir. Kabul ve kararlılık terapisinin bu rahatsızlık özelinde uygulanmasından şu şekilde bahsedilmektedir: “10 hafta boyunca, danışanlar çekme ve uyarı sinyallerinin farkında olmayı öğrenirler, çekmeyi durdurmak ve önlemek için öz-yönetim stratejilerini kullanırlar, çekmeyle ilgili dürtü ve düşüncelerine karşı savaşmayı bırakırlar ve yaşam kalitelerini artırmak için çalışırlar. Kendi kendini izleme ve ev ödevleri, müşterileri motive eder ve sürece dahil eder”. Kısıtlı müdahale alanına sahip bu bozukluğa kabul ve kararlılık terapisi eşliğinde diğer stratejiler hakkında da bilgi sahibi olmak isteyen bireyler ve uzmanlar için önerilmektedir.
Trikotillomaniye Dair Belgesel Önerileri
Trikotillomani ile Yaşamak (Engellenemez Saç Çekme İsteği), 2020
Special Books by Special Kids tarafından hazırlanan bu içeriğin konuğu trikotillomani ile mücadele eden Laurendir. Lauren saçını kontrol edilemez ve tekrarlayıcı bir şekilde çekmektedir. Lauren insanların saçını çekmemenin düşündükleri kadar kolay olmadığını bilmelerini istemektedir. Lauren rahatsızlığı kendi deneyimleri doğrultusunda anlatmaktadır. Rahatsızlığının komik bir olayda bile tetiklendiğini, bununla birlikte “aman Tanrım şu an saçımı çekmem gerekiyor” şeklinde hissettiğini belirtmektedir. Lauren sahip olduğu rahatsızlığı paylaştığı kişilerin, Lauren’in durumunu öğrenmeleri için istekli olmalarını istediğini de eklemektedir. Başkaları için sadece saç çekmek veya vücudun diğer bölgelerindeki kıl ve tüyleri çekmek ile karakterize olabilen trikotillomani, Lauren için yalnız saç, kaş ve kirpiklerini çekmektir. Belgeselin ilerleyen kısımlarında annesi dahil olan Lauren, annesinin varlığının ve desteğinin bu süreci kolaylaştırdığını eklemektedir. Birinci dereceden Lauren’in durumunu gözlemleyen annesi ise mücadele ettikleri durumu şu şekilde özetlemektedir: “İlk zamanlarda onu anlamıyordum ve bu davranışlarını kontrol edebileceğini düşünüyordum. Saçlarını çekmeye başladığında otomatik olarak bunu yapmayı bırakması konusunda onu uyarıyor ve kızıyordum. Zamanla kızımın mücadele ettiği zorluğu anladım ve gereken desteğin bu gibi uyarılarla yapılmaması gerektiğini, Lauren’in bundan daha fazlasına ihtiyacı olduğunu anladım.” Ailesi ile güçlü bağlara sahip olan Lauren, bu rahatsızlığa sahip bireylerin ne gibi çekincelere sahip olabileceğini anlatımında çok iyi ortaya koymaktadır. Tıpkı onun söylemiyle “dış görünüşten dolayı reddedilmek”, trikotillomaniye sahip bireyler için büyük bir endişe olmakla beraber hayatlarını etkileyecek düzeyde derin bir inanıştır. Lauren anlatımını şu sözlerle tamamlamaktadır: “Dışarıda saçımı çektiğim zamanlarda insanların verdiği olumlu desteklerin terapi etkisi olduğunu düşünüyorum. Onların verdikleri tepkiler utanma, suçluluk hissetme veya diğer negatif duygularımı yönlendirmemde yardımcı oluyor.” Bu belgeselde trikotillomani ile yaşamak, başa çıkılan zorluklar, trikotillomaniye sahip bir çocuğu yetiştirmek, trikotillomanili bireylerde psikososyal desteğin önemi gibi konuların net bir şekilde anlaşılması gibi konulara dair izler bulunması bakımından izlenmesi tavsiye edilmektedir.
Trichotillomania: Why These Women Rip Out Their Own Hair (Trikotillomani: Bu Kadınlar Neden Kendi Saçlarını Koparıyorlar?, 2015
Belgesel Rebecca Brown ve Sophie Ehrmann’ın trikotillomani ile süregelen mücadelelerini belgeledikleri anlatımlarından oluşmaktadır. Rebecca’nın youtube kanalında yayınladığı içeriklerde her ne yaptıysa bu tekrarlayan davranıştan kurtulamadığından bahsetmektedir. Rebecca kadınların uzun ve parlak saçlı olması gerektiği bir toplum ile çevrelenmiştir. Bu duruma sahip olmak ona kendisini yalnız hissettirdiği için herhangi bir ifade alanı sunmamaktadır. Bu nedenle ekran karşısında kendini daha rahat ifade edebilmek için trikotillomaniyle yaşam deneyimlerini kayda almaya başlamıştır. Rebecca’ya göre saçını çekmek ona iyi hissettiriyor ve rahatlatıyor. Ancak bu rahatlamanın ardından saç derisine ve saçlarına verdiği zararı görmesiyle “bunun aslında çok daha kötü sonuçları olduğunu görüyorum ve doğru olmadığını kabulleniyorum” şeklinde belirtmektedir. Küçüklükten beri saçıyla oynayan Rebecca o dönem aldığı terapi desteğinde terapistinin “vücudunun neresinde bir stres hissediyorsun?” sorusuna “ellerimde” şeklinde verdiği yanıtın, aslında sorunun saçlarında değil elleriyle bir şey yapma isteğinden dolayı saçlarına zarar vermesi olarak aktarmaktadır. Süregelen bu süreç içerisinde saçını bir örtüyle kapatmak, kaşlarını yolmamak için vazelin sürmek, ellerini saçlarını veya kaşlarını çekme davranışında kullanmamak için bağlaması dahil ciddi önlemler alsa dahi hiçbirinin faydalı olmadığını eklemektedir. Saç ve kaşlarında meydana gelen belirgin kayıp Rebecca’nın aile ve arkadaş çevresinde hiç hoş karşılanmamış. Bu nedenle Rebecca’ya kötü davrandıklarını anlatmaktadır. Belgesel trikotillomaninin bu durumla mücadele eden bireylerin elinde olan bir rahatsızlık olmadığını ve zor durumlarda sosyal hayatlarına devam ettiklerini en yalın haliyle göstermesi bakımından tavsiye edilen bir içeriktir.
Trikotillomaninin Üstesinden Gelmek: Farkındalığın Gücü /Aneela Idnani / TEDxFargo, 2019
Aneela Idnani, vücut odaklı tekrarlayan davranış farkındalığını artırma görevinde bir ruh sağlığı savunucusudur. Vücut odaklı tekrarlayan davranış, zorunlu saç çekmek (trikotillomani), deri yolmak (dermatillomani) ve tırnak yemek (onikofaji) rahatsızlıklarını içermektedir. Aneela yıllarca ailesinden ve hatta eşinden durumunu gizlemiştir. Aneela’nın kontrol edilemeyen halde saçını çekme isteğinin geldiği bir anda babasının onu o şekilde görmesinin Aneela’nın davranışlarını şiddetlendirdiğini belirtmektedir. Kaşlarını da yolan Aneela, bu durumu gizlemek için kaş kalemi kullandığı bir zamanda eşinin “Aneela, kaşların nerede?” sorusunun ardından, Aneela’nın bir sır gibi tuttuğu dünyasını eşine açmasıyla iyileşme sürecinin başladığını eklemektedir. Aneela bu durumla ilgili şu açıklamaları yapmaktadır: “Eşim kaşlarımın olmadığını fark ettiğinde, yargılayarak sormak yerine gerçekten yanımda olduğunu gördüm gözlerinde ve durumumu ailem bile bilmezken ilk kendisine açtım. Bana neden bu davranışı yaptığım konusunda değil, ancak neden bu sırrı tek başıma tuttuğumu ve onunla paylaşmadığım konusunda kızdı. Bir gün eşimle beraberken ansızın gelen saç çekme isteğimi görünce ellerimi tuttu ve kendisine vurmam için beni zorladı. O gün fark ettim ki birinin ellerimle alıp veremediğim şeyin ne olduğunu fark etmesi gerekiyormuş”. O günden sonra Aneela ve eşi Aneela’nın durumunu nasıl kontrol altına alacaklarıyla ilgili çözüm üretmeye başladılar. İkili “Habit Aware Keen” adlı bir akıllı bileklik tasarladılar. Bu tasarımın amacı, kişinin mimik ve hareketlerinden saç çekme, tırnak yeme gibi davranışları tekrarlayacağı esnada bir titreşim vererek nazikçe kişiyi uyarmaktır. Aneela’ya göre bir şeyin neden olduğunu bilmiyorsan onu değiştiremezsin ve bu, özellikle onun gibi trikotillomaniye sahip kişileri de içermektedir. Bu tasarım ve eşinin de sürecine verdiği destek ile Aneela rahatsızlığı noktasında kendini daha iyi tanımaya başladığını, hangi durumlarda tetiklendiğini ve hangi durumların onu negatif kısır döngüye sürüklediğini anlatmaktadır. Aneela bu durumla mücadele eden onlarca Amerikalıdan sadece biri olduğunu ve bu konuda yalnız olmadığını vurgulamaktadır. Farkındalığın bir kişinin hayatında neleri değiştirebileceği, ona istediği hayatı seçme gücünü verebileceği ve kabuklarını kırabileceği noktasına dikkat çeken içeriğin izlenmesi tavsiye edilmektedir.